De groene troeven van Turnhout met een korreltje zout

Argus, het milieupunt van KBCV en Cera, heeft een wandel-of fietstocht opgesteld door Turnhout: Ontdek de groene troeven van de stad Turnhout. (bron).
In de inleiding van de brochure wordt Turnhout voorgesteld als een stad die ijvert voor groenbehoud en natuurzorg. Turnhout ziet zich graag als centrumstad op mensenmaat, die het behoud van de groene omgeving prioritair stelt (p.7).
De zoektocht leidt je naar:

• de Grote Markt
• Turnova
• Begijnhof
• Park Begijneveldekens
• Taxandriamuseum
• Kasteel van de hertogen van Brabant
• cultuurhuis de Warande
• Nationaal Museum van de Speelkaart
• Natuurpunt

De fietslussen leiden je naar

• het stadspark
• de stadsboerderij en de jachthaven

Ja, Turnhout heeft wel wat moois te bieden. De vraag is of dit wel allemaal "groene troeven" zijn. Is het hier weeral geen geval van een mooi stukje propaganda... de dingen anders voorstellen dan ze zijn, ze mooier voorstellen dan ze zijn...

• de Grote Markt: het grootste salon van het land: een vlakte van keien, in de zomer vol terrassen van de omliggende cafés; in het centrum langs de Sint-Pieterskerk is er wel een beperkte groene zone en hier en daar staan op de vlakte wel enkele boompjes...  Toch blijft dit plein een lege indruk geven; waarschijnlijk kan het niet anders omdat de markt hier moet doorgaan; maar om dit nu als groene troef uit te spelen vind ik toch wat overroepen.
• Turnova: de site van het voormalige Brepols, decennia lang een verloederd stadshart. Het project Turnova biedt in theorie ruimte aan veel groen; toch zal het grotendeels op de daken te vinden zijn en in de tuinen van enkele huisjes achteraan de site; voor de rest zal er hier en daar een verdwaald boompje of struikje te vinden zijn... voor zolang het duurt: zolang het niet kapot gaat aan gebrek aan water of als het niet met zijn wortels de tegels omhoog wrikt, want dan wordt het te gevaarlijk en wordt het gerooid... Neen, veel groen verwacht ik hier niet, in tegenstelling wat de propagandafotootjes ons willen doen geloven.
• Het begijnhof (info) biedt een rustpunt in het stadshart. Een mooie oude oase waarvan het eerst melding werd gemaakt in 1340. Het landschapsbeheersplan (bron) op initiatief van het OCMW wil het eigen karakter bewaren en versterken. Hopelijk leidt het onderzoek naar de kwaliteit van de beuken  niet tot de verwijdering ervan, want zij bepalen grotendeels het groene karakter van het begijnhof.
• Het Park Begijneveldekens is een mooie realisatie op de voormalige rangeerterreinen van de NMBS. Groen heeft hier enkele jaren geleden voor geijverd, in ruil voor zijn depannage van het stadsbestuur. Toch wordt ook dit stukje groen bedreigd: op papier kan het OCMW aan de voorzijde van het park nog flats optrekken en achteraan is ruimte voorzien voor huizenbouw. Hoe een parkje van een voorschootje groot toch nog een hypotheek met zich meedraagt. Dus: een kleine groene troef onder voorwaarden.
• Het Taxandriamuseum is gehuisvest in een mooi historisch gebouw: Het gebouw met den Toren: een van de oudste stenen burgerlijke huizen van Turnhout (voor het eerst vermeld in 1570) (info). Het heeft ook een kleine, mooie tuin en een voortuintje. Het omliggende historische goed is intussen ook al verdwenen: het convent...
• De omgeving van het kasteel (info) en het cultuurhuis de Warande is wel mooi. De bomen rond de vijver van het kasteel en de enkele bomen die nog resten op het plein geven het een apart cachet. Toch ook hier zijn de bedreigingen legio: de sequoia die er staat werd geschoren door de uitbreiding van de warande en ingesloten door plaveien, de haagjes die wat verderop stonden werden opgeruimd.... Een groot deel van het plein is herschapen in een groene gazon, doorsneden met zitbanken... kan moeilijk anders, omdat er ondergronds de parking is gegraven. Toch wel een mooi stukje groen in het stadshart; zeker een troef.
• Het Nationaal Museum van de Speelkaart heeft natuurlijk zijn historische waarde. Het is gehuisvest in de gebouwen van een vroegere textielfabriek (in plaats van Brepols dan zou het in zijn natuurlijke context gebleven zijn); omgeven door een parking.... waarvoor ook al weer plannen zijn om er huizen te zetten? Wat hier een groene troef van maakt, blijft me een raadsel.
• De gebouwen van Natuurpunt zijn wel mooi; maar vooral de tuin is een schat voor de vogels en vlinders. De verschillende hagen, hoge bomen, vijvertje... maakt het tot een prachtig biotoop in het centrum van de stad. Ook al wordt dit domeintje stilaan verder ingesloten, toch blijft het een groene troef van de natuurvereniging.

En dan nog de "troeven" waarlangs de fietslussen je leiden...

• Het stadspark met zijn grasvelden, lanen met bomen, stukjes bos, een kooi met dieren (ezels, geiten, schapen, kippen en hanen, pauwen, herten, ganzen, ....), binnen afzienbare tijd een zwembad dat hopelijk terug kan gebruik worden, een speelweide voor de kinderen, tennisvelden, een voetbalveld met piste, een sporthal.  Het blijft een mooi stukje. Toch is het de laatste tientallen jaren al omsingeld door de nieuwe wijk achter de dierenweide, door de appartementsblokken niet ver vandaan. Ook is het van binnen aangevreten door de Handelsschool, door de sporthal, door de inplanting van de voetbalclub.... Toch nog steeds de moeite waard en hopelijk blijft men er nu met zijn handjes af.
• De stadsboerderij is een boerderij die men heeft opgemaakt en nu gebruikt als een soort educatief centrum. Het staat nu nog midden in de velden, midden in landbouwgronden. Toch is men deze gronden in ijltempo aan het inpalmen voor huizen. De landbouwgrond eromheen verdwijnt, de stadsboerderij zal als een vreemd lichaam overblijven, als een restant aan eerdere tijden. In het gebied wordt wel 20% park voorzien (met dank aan de inspanningen van het bestuur en de stadsdiensten), toch is er 80% open ruimte opgeofferd aan het uitbreiden van de stad. Ik kan het moeilijk over mijn hart krijgen om dit een groene troef te noemen...
• De jachthaven is een mooi stukje Turnhout. De torens zijn voornamelijk opgetrokken op terreinen van vroegere industrieën: Allard en Anco. Toch wordt de jachthaven stilaan een blokkendoosje, nu binnenkort aan de overkant het waardevolle stukje struweel wordt volgebouwd met drie blokken appartementen. Wat nog aan groen rest is: het rijtje bomen langs de vaart en vijf meter aan weerskanten van de vaart. Verder heb je er de ligweiden met enkele boompjes (die enkele van de bewoners al weer weg wilden omdat ze zogezegd hun zicht op de boten belemmerden). Dus een mooi panorama... maar waar het groen weeral duidelijk moet inbinden...

Al met al zijn er mooie plaatjes in Turnhout te schieten. Ook in het straatbeeld probeert men met boompjes en kleine aanplanten het straatbeeld wat te verzachten. Toch moet het groen steeds meer terrein prijs geven, letterlijk en figuurlijk. Om dan uit te pakken met Turnhout als groene stad?