Russen in het Vennengebied

Ze zijn er... de russen; en er zullen er nog meer komen. Als gewone mens moet je er niet voor panikeren, enkele natuurbeheerders misschien wel.
Natuurpunt doet erg veel moeite om het vroegere heidelandschap in het Turnhoutse Vennengebied te bewaren en zo mogelijk te herstellen. Daarvoor moeten o.a. hele bossen wijken.
Maar ook dan is de strijd niet gestreden. In plaats van mooie heidegebieden worden de open vlakten vaak ingenomen door pijpenstrootje, door bramen en berkenboompjes.
Om dit tegen te gaan zet Natuurpunt Galloways uit.  Dit zijn prachtige, robuuste runderen die zichzelf kunnen beredderen (foto320, foto320).  Een echte schilderij: de ruwe, robuuste kolossen rustig grazend in het purperen heideveld  (foto318: foto318).
Maar:

• ze verstoren en verdichten de grond... gevolg: pitrus tiert welig, vooral op de iets nattere plekken (foto320)
• ze produceren mest. Naar het schijnt trekt deze mest weidevogels aan zoals kievit en scholekster; maar tegelijkertijd verrijkt deze mest de bodem en dit in een domein waar het beheer als groot streefdoel heeft de bodem juist te verarmen.

Eerlijk gezegd... de Vennekens zijn een prachtig natuurgebied. Toch moet je op veel stukken de heide met een vergrootglas gaan zoeken.   Hiermee willen we geen afbreuk doen aan de natuurwaarde van het gebied.
Maar de russen zijn er; er zullen er nog veel meer komen. Ze gaan een groot probleem vormen.... en de koeien zijn hier niet het geschikte wapen tegen, op het eerste gezicht althans.

Naar het schijnt probeert men de russen te bestrijden door te maaien. De planten nemen stikstof op, deze wordt samen met de planten afgevoerd bij de maaibeurten. Door dit verschillende jaren vol te houden verdwijnt de stikstof uit de bodem en krijgen de platen niet meer het nodige voedsel om te groeien. Dan bereikt men de verschraling en verarming van de bodem waar men naar toe wil en zullen ook de russen verdwenen zijn.  Laat ons hopen....
In mijn ogen toch een werk van zeer lange adem. En of het uitvoerbaar is? Met zulk' een bodem, met de russen die in het water staan, op een terrein waar bulten en kuilen legio zijn.... eerst zien en dan geloven; maar misschien verrast het beheer ons weer.

Kleine Nete

Niet direct iets te maken met Turnhout... maar het komt toch in de buurt; en het heeft te maken met de waarde die men hecht aan natuur, de afwegingen tegenover de economie... dus toch maar een artikeltje over de recente vervuiling van de Kleine Nete.
Op 18 juli verscheen in de pers dat het kalverbedrijf Vilatca in Kasterlee door een lozing van vloeibare mest een massale vissterfte heeft veroorzaakt in de Kleine Nete.
Het is niet de eerste keer dat dit gebeurt, en meestal wordt dit afgedaan als een "accident".
Alhoewel... De Milieu-inspectie heeft blijkbaar om de twee jaar een proces-verbaal opgesteld omdat de lozingsnormen waren overschreden in in 2013 is naar schatting 2.7 miljoen liter in de Nete terechtgekomen.  Het bedrijf heeft nadien een bufferdam moeten aanleggen, maar daaronder heeft men een pijp gestoken om zgn het regenwater te laten afvloeien. Daarlangs is er nu 15 000 liter verontreinigd water via een illegaal aangebrachte lozingspijp in de Kleine Nete gelopen.

Blijkbaar investeert het bedrijf niet meer vanwege de juridische onzekerheid waarin het verkeert door Europese richtlijnen om kwetsbare gebieden te beschermen. (bron)

In zijn standpunt bij het artikel geeft Marc Helsen een bijkomende analyse. (bron)
De Kleine Nete is doorgaans een propere rivier. Dit kan alleen door een intense werking en samenwerking van overheid, industrie en landbouw.

• de VMM zorgde voor het tegengaan van overstorten bij onweer.
• Unicore bouwde een degelijk zuiveringsstation
• de gemeenten zorgden voor betere riolering...

Dit maakte dat de vispopulatie uitbreidde met beschermde soorten zoals kleine modderkruiper, beekprik en rivierdonderpad.

Al deze inspanningen worden regelmatig met één klap teniet gedaan door één bedrijf; terwijl het een propere en schone rivier niet alleen ecologisch, maar ook economisch een enorme meerwaarde biedt.
De politiek wil nu blijkbaar toch ingrijpen.... De lozingspijp werd afgesloten door de Vlaamse Milieu-inspectie.

Toch nog enkele bedenkingen hierbij:

• Was men niet op de hoogte van de lozingspijp?  hoe kan dit? 
• De titel van het standpunt: "Politiek kiest eindelijk kant van de Nete"; suggereert dat dit eigenlijk voordien niet of onvoldoende gebeurde, dus dat men al veel over zijn kant heeft laten gaan, teveel door de vingers heeft gezien, het economisch belang liet primeren op de natuurwaarde...
• Hoe is het bedrijf er in de vorige overtredingen vanaf gekomen?
• De burgemeester raadt aan iedereen die schade heeft geleden zich burgerlijke partij te stellen. Hoe wordt de schade aan het milieu berekend? Wie komt hiervoor op?
• Maar de belangrijkste bedenking vloeit voort uit de reactie van de eigenaar van het bedrijf (Jan Oeyen): Er is maar 2000 liter geloosd, als gevolg van een kapotte pomp.... We investeren nog wel... maar of die afvoerpijp zo nodig dicht moet, blijft voer voor debat: is dat wel noodzakelijk?

Dus:

• het minimaliseren van de overtreding
• het toeschrijven aan technische mankementen, alhoewel de voorzieningen werden opgelegd en zgn. gerealiseerd om de gevolgen van deze mankementen op te vangen
• en dan nog zo laconiek de vraag (durven) stellen: moet deze pijp nu wel dicht??

Dit betekent dat de eigenaar van het bedrijf zich absoluut niets aantrekt van de gevolgen van zijn daden op het milieu (of zich al juridisch aan het indekken is natuurlijk)... Vraag is of zo'n mensen ook wel genoeg bezig zijn met dierenwelzijn... of hier ook alleen maar de economische kant van de zaak zien.

T.I.M.

T.I.M. (voluit Turnhout Iedereen Mee) maakt zijn naam waar. Voor degenen die het niet weten: TIM is een Turnhoutse politieke partij, die na een slimme kiescampagne en een hobbelig parcours van de plaatselijke NV-A de stad mee bestuurt en zelfs de burgemeester levert.
T.I.M. wil dus zijn naam waardig zijn en organiseerde de afgelopen weken een Tour door de Turnhoutse wijken, waar bewoners met vragen en voorstellen welkom waren. Je kunt er wat meewarig over doen, maar ik vind dit een knap initiatief. Enkele mandatarissen en enkele leden van de partij trekken met een caravan, enkele stoeltjes en een parasol naar de verschillende pleintjes. Ze hebben ook een drankje voorzien voor degenen die willen.

Gisteren was het de beurt aan het Robsonplein. De caravan kwam een klein kwartier te laat. De TIM-leden hadden zich vastgereden in het wespennest van de wijk het Stokt, met de beruchte paaltjes. Hiermee werd al een eerste punt geïllustreerd: de mobiliteitsmaatregelen van de stad. Door allerlei éénrichtingsverkeer en knippen probeert men het autoverkeer in de binnenstad te ontmoedigen. Wanneer men dan toch ergens met de auto moet zijn, dan blijft men maar rondjes maken.... en komt men in moeilijkheden om ergens op tijd te arriveren. Natuurlijk ontraadt men hiermee om zich in de stad met de auto te verplaatsen. Toch kan men zich afvragen of er nu niet meer auto's in de stad ronddwalen dan dat er zonder deze maatregelen zouden zijn.

Blijkbaar is het niet evident om iedereen mee te krijgen, want er daagden "vier man en een paardenkop" op; "de paardenkop" was ik. Bovendien kon ik niet de gehele tijd blijven, wegens andere verplichtingen aan mijn hond. Dus wat hier volgt is een beperkt verslagje.... Maar wat heb ik geleerd?

Zo wordt er geklaagd dat  er steeds grote bestelwagens voor de deur worden geparkeerd, dat de buren de parkeerplaatsen systematisch inpikken. Dit zou erger zijn met het nieuwe systeem van geschrankt parkeren (vroeger beurtelings parkeren). Waar de bestelwagens dan wel moeten blijven, daar wordt dan geen antwoord op gegeven...
Bewoners klagen dat buren hun vuilnis gewoon in de tuin of over de muur werpen. Ook heeft een bakkerij in de buurt jarenlang leeg gestaan, zonder fatsoenlijk te zijn opgeruimd. Dit trekt ongedierte aan en de ratten blijven niet uit in de onmiddellijke omgeving. De stad doet er niets aan...

Dit brengt ons bij het netelige probleem van het sluikafval en zwerfvuil. De stad zet blijkbaar enorme middelen in om dit te bestrijden. Toch heeft "de paardenkop" de indruk dat er in de wijk niet veel van te merken is. Op de wandelingen met zijn hond komt hij maandenlang dezelfde blikjes en ander vuilnis op straat tegen.  Waarschijnlijk worden de middelen dan toch niet zo efficiënt en gelijk gespreid ingezet. Natuurlijk kan "de paardenkop" ook zelf het vuil van anderen opruimen?
De grieven (en vragen) van de personen houden vaak verband met de eigen leefomstandigheden. Dat deze levensomstandigheden vaak mee bepaald worden door het onverantwoord gedrag van de mede-buurtbewoners; en dat hiervoor het bestuur vaak voor met de vinger wordt gewezen. Dat iedereen zijn minimale plichten eens nakomt, dat men zorgt dat het eigen leven geen nadelige gevolgen heeft voor zijn medemensen, dan zouden we al heel wat verder staan.

Verder kwamen ter sprake:

• De plannen van de Ark met het Stoktse Plein. Zoals geweten willen ze daar 20 huizen afbreken en vervangen door nieuwbouw. Dit omdat het rendabeler zou zijn nieuwbouw te zetten dan verder te investeren in renovatie... terwijl ze een straat verder nog wel een hele straat van dezelfde wijk, zelfde type huizen, aan het renoveren zijn.  De vraag hoe dit kan en "de paardenkop" geen vergunning krijgt om zijn dak 10cm te verhogen om het degelijk te kunnen isoleren, werd niet beantwoord. "De Ark is eigenaar en als ze in orde zijn met de bouwkundige voorschriften, dan kan dit..." Ik vrees nog steeds voor de gevolgen van deze plannen op gebied van het groene uitzicht (de voortuintjes in de Brugstraat en de grote haag in de Koningin Astridlaan verdwijnen) en de gevolgen voor het leven van de vogels in de buurt.
• Het zwembad.... Volgens schepen Debondt stak de stad in het verleden per jaar 1miljoen 700 000 euro in het zwembad. Daarnaast ook nog een aantal werkuren van stadsarbeiders... Nu betalen ze 1 miljoen euro per jaar aan een externe uitbater, die ook nog het zwembad "zwemklaar" zal maken. Dus als we dit voor waar aannemen heeft de stad een geweldige deal gesloten... Eén jaar onder deze deal brengt genoeg op om de Paddenstoel (het kleuterschooltje in de Jozef Simonslaan geschatte opbrengst 600 000 euro) niet te moeten verkopen. Toch vraag ik me af waar de addertjes zitten.... Want hoe kan nu een private firma (die toch winst moet maken om te kunnen blijven bestaan) zoveel goedkoper zijn dan een openbare dienst? In elk geval kan men zich de vraag stellen of zulke uitgaven wel verantwoord zijn? (oei, nu krijg ik heel wat zwemmers en anderen tegen); en of de cijfers wel kloppen of waar de addertjes zitten...

Dan hoorde ik mijn hond blaffen/roepen en moest dus weg.
Verschillende andere punten die ik wou aankaarten zijn dus bij mijn weten niet aan bod gekomen

• de visie van de partij en het bestuur op het groen in de stadskern
• de mogelijkheid tot minstens één groen project in de stadskern
• wat men van plan is met het nieuwe/oude stadhuis op de markt en of hier geen andere mogelijkheid is dan alweer het zoveelste vastgoedproject
• wat het kinderrapport zegt over het verdwijnen van de Paddenstoel en hoe hiermee rekening is gehouden in de besluitvorming
• waarom het nodig is dure studies te laten uitvoeren over de inrichting van de bib, terwijl men ook gewoon de boeken kan terugplaatsen waar ze stonden

 Alhoewel het moeilijk lijkt om iedereen mee te krijgen (vijf man is moeilijk representatief te noemen voor een buurt...). Toch is dit een knap initiatief, dat mensen de mogelijkheid geeft laagdrempelig met de verantwoordelijken voor het bestuur in dialoog te treden. Naast de persoonlijke grieven, moeten deze dan ook nog de (al dan niet terechte) kritieken slikken tegen de politieke kaste in het algemeen: zakkenvullers, veel beloven en weinig doen enz... Langs de andere kant mogen we blij zijn dat mensen zich willen inzetten om voor de stad en de gemeenschap te zorgen.

Met andere ogen

In de Bond, het tijdschrift van de Gezinsbond, staat een rubriekje over de natuur. Twee artikeltjes van vele jaren geleden gingen over de manier van kijken. Ik zal ze me steeds blijven herinneren.

Het ene artikel ging over een oorworm, je weet wel dat kleine (1cm-1.5cm) bruine diertje met een rond haakje op het achterlijf, dat zich het liefst ophoudt in vermolmd hout, in een natte omgeving...  Nu blijkt volgens de auteur, dat deze worm eigenlijk vier vleugels heeft. De vliezige achtervleugels zijn meerdere keren opgevouwen onder de veel kleinere voorvleugels. De oorworm kan wel vliegen, maar doet dit zelden of nooit. Ook niet moeilijk als men dit kunstwerkje volop moet ontvouwen. De auteur slaagde er in het artikel in om me met andere ogen naar de oorworm te laten kijken.

Over dit kijken ging ook een ander artikel. Verschillende mensen kijken naar een boom.

• een bosbouwer kijkt naar de gezondheidstoestand van de boom, kijkt of de bodem waarin hij staat wel geschikt is, ziet hoe oud hij al is, ... 
• de rooier kijkt in welke richting hij best kan vallen, hoe hij de boom moet aansnijden, hoe lang hij is, hoeveel hout erin zit en hoe dit kan gezaagd worden...
•  de meubelmaker kijkt naar de boom en ziet al voor zich hoe hij er een stoel, een tafel uit kan maken, van welk soort hout de boom is en of dit hout gemakkelijk bewerkbaar is, hard of zacht is, lang meegaat enz...
• het lid van een natuurvereniging ziet de boom als element in een landschap dat beheerd moet worden, past hij in dit landschap of moet hij wijken voor een andere inrichting zodat hiermee de diversiteit meer kansen krijgt
• de dichter kijkt naar de boom en vindt hierin inspiratie voor een prachtig gedicht 
• ik kijk naar de boom en zie een zuurstofmachine, die levensnoodzakelijk is voor het voortbestaan van mij als mens, voor de dieren en voor de mensheid in zijn geheel, en die dagelijks van alle kanten bedreigd wordt.

 Een ander fragment dat ik nooit zal vergeten is een item uit een TV-reportage van verschillende jaren geleden. Ik denk dat het in het Journaal zat... De kopstukken van de Open-VLD op uitstap. Niet zomaar een uitstap. Ze maakten een boottocht op de Schelde. Ineens komt er een stuk bosschage in het zicht: je kunt niet spreken van een bos, maar meer van struiken, van een broekbos.Reactie van één van de excellenties: "Dit is nog een prachtig stuk dat nog ontgonnen kan worden."
Instemmende geluidjes en geknik bij de anderen.
Voor mij is dit een gruwelijk fragment...  Het typeert de houding van onze politici ten aanzien van de weinige natuur dat er nog overblijft in Vlaanderen: het is waardeloos, het ligt te wachten tot wij het ontginnen, er iets mee doen...

Ik  hoop echt dat deze heren en dames politici eens met andere ogen naar het bosschage kunnen en zouden kijken.

Verloren strijd

In Vosselaar komt de actiegroep Leefbaar Vosselaar op voor het behoud van de groene zones in de gemeente. (bron)
Hierbij protesteren ze tegen

• het nieuwe filiaal van Delhaize... dit komt op een perceel waar vroeger een mooie villa op een prachtig domein stond. Nu is dit geheel kaalgeslagen. Ikzelf wist niet direct wat er ging komen, omdat er geen aanvraag geafficheerd werd. Nu is het toch wel eigenaardig dat Delhaize daar een inplanting voorziet, enkele straten terug heeft het een grote winkel, die toch wel goed lijkt te draaien. Maar enfin... nu vlak naast de grote baan.. En wat gaat er gebeuren met de bestaande winkel? Afbreken, verkavelen?? 
• het nieuwe filiaal van de Aldi die aan het kruispunt met de Dennendreef gepland is en waarvoor een serieus stuk bos moet verdwijnen. Het kruispunt wordt nu al als onveilig beschouwd, wat zal het worden met een nieuwe supermarkt?
• Daarnaast komen er, zoals al eerder gemeld, 75 wooneenheden op het domein de Boomen van de weduwe van Paul Janssen. Hoe dit mogelijk is in dit prachtig park, is moeilijk te bevatten.

De actiegroep zegt niet tegen elke verkaveling te zijn, maar pleiten voor een aanpak met respect voor natuur, veiligheid en levenskwaliteit.
Hiermee scharen ze zich in het rijtje dat stilaan aangroeit:

• in Herentals is er protest tegen het aansnijden van groene zones
• ook in Schorvoort is er een actiegroep opgericht om de verdere verkaveling van het gebied te bestrijden

Aan de ene kant is het bemoedigend dat burgers laten zien dat ze zich de verdere aantasting van hun leefmilieu aantrekken. Natuurlijk zullen ze weinig steun krijgen van de boeren en de andere eigenaars die hun gronden  intussen verkocht hebben en er een mooie cent aan overgehouden hebben. En geef toe... de strijd is intussen grotendeels al gestreden en verloren; want de groene strookjes in de stad Turnhout en ook in de omliggende dorpen zijn intussen veelal volgebouwd.
De strijd die men nu nog probeert te voeren, lijkt op het eerste gezicht een vechten tegen de windmolens, een vooraf verloren strijd.
Groen brengt niet op voor de gemeente. Daardoor geven de besturen de voorkeur aan de vestiging van nieuwe bewoners (nieuwe gemeentebelasting-inkomsten), nieuwe bedrijven of nieuwe winkels die het economisch leven zouden stimuleren en zorgen voor werkgelegenheid. Toch blijkt groen een erg belangrijke functie te zijn, een belangrijke bron voor het aantrekkelijk houden van een gemeente of stad en een belangrijke bijdrage te leveren aan het welzijn van de inwoners.
Toch is het erg moeilijk het aantasten van het groen af te remmen. Als de gemeentebesturen belangrijke groene plekjes willen beschermen, dan kunnen ze dit zelfs niet. Wanneer ontwikkelaars of ketens een negatief advies krijgen van de gemeente, gaan ze gewoon in beroep en halen dan het laken naar zich toe, krijgen ze gelijk van de hogere overheden. En zo verdwijnt het laatste groen uit de stadskernen en de dorpskernen, wordt het groene karakter van de toegangswegen tot dorp of stad verder versteend.
Het wordt hoog tijd dat gemeentebesturen bij de hogere overheden eisen dat ze de instrumenten krijgen om het groen in hun gemeente meer afdoende te beschermen; zodat er groene eilandjes kunnen gecreëerd worden in verstedelijkte gebieden. Maar misschien komt het de besturen wel goed uit zo, dan kunnen ze altijd een parapluutje opentrekken, de handen wassen in onschuld.

De echte bestuurders op vlak van ruimtelijke ordening zijn de projectontwikkelaars en speculanten. Zij bepalen hoe Turnhout en Vlaanderen eruit ziet.

Eigenlijk is de strijd al gestreden .... en verloren, want er is weinig of niets meer over om voor te strijden.

Herinneringen aan een andere tijd

In de wijk het Stokt staan de karakteristieke gele paaltjes voor de bushaltes er verlaten bij. (foto316; foto317, foto317).   Waar eerst nog een reguliere bus reed, werd deze een tijd geleden vervangen door een belbus. Recent werden deze belbussen opgedoekt, omdat ze te weinig rendement opleverden.
De paaltjes staan er nog... als herinnering aan een tijd waarin de Vlaamse Regering de basismobiliteit hoog in het vaandel droeg. En onder impuls van Stevaert e.a. probeerden sommigen deze mobiliteit zoveel mogelijk gratis te maken. Dit was een slimme variant van herverdeling in de ogen van de toenmalige socialisten. Toch is het inderdaad zo dat gratis niet bestaat, dat er toch wel ergens de centjes voor moeten gevonden worden. En als men dan nog met bedrijfswagens blijft strooien dan zijn de mensen die van deze maatregelen kunnen genieten, niet zo geneigd het openbaar vervoer te gebruiken. Dat men daarmee een groep van midden- en topkaders van vooral middelgrote en grote bedrijven een onevenredig loonvoordeel bezorgt en daarmee ook de loondiscussie scheeftrekt, zal hen een zorg wezen. Als men dan nog tientallen jaren diesel bevoordeelt, terwijl men in Vlaanderen stikt in het fijn stof, dan lijkt dit bijna op een collectieve moordpoging.
De belbussen waren een ersatzmiddel voor de reguliere buslijn. Maar als men deze aan extra regeltjes gaat binden (aantal dagen vooraf te bestellen enz) dan wordt dit systeem weeral minder gebruikt en om den duur wordt het systeem zo ondergraven dat het niet rendabel blijft.
Hetzelfde doet zich voor in andere wijken van de stad, in andere steden en dorpen in Vlaanderen.
De paaltjes staan er voorlopig nog: als relicten, monumenten... relikwieën misschien wel, herinneringen aan een andere tijd.
Begin augustus zijn de buspaaltjes opgeruimd...