Schijnmanoeuvres met nieuwe Vlaamse natuur

Joke Schauvliege is goed in schijnmanoeuvres.
Ze heeft voor "11 miljoen euro 289 hectare nieuwe Vlaamse natuur" aangekocht in Postel. (bron)

Volgens Bos+  is, sinds zij minister werd, meer dan 2000 ha bos vernietigd, terwijl een plan voor bosbehoud was beloofd (bron).  Zulke aankoop maakt natuurlijk veel goed. Enkele weken geleden hebben we ook bericht over de aankoop van een groot deel bos in de rand van Brussel. Zelfde tactiek:
bossen worden gerooid voor alles en nog wat: woonwijken, industrieterreinen of zoals de recente plannen voor een recreatiepark in Limburg en de overheid koopt dan maar een aantal hectaren op zodat ze haar "doelstellingen" niet te ver weg ziet lopen.

Natuurpunt past dezelfde tactiek toe, bijv. met recent de aankoop van een deel van het Ravels kamp en een bos in de omgeving van Gent. Zo proberen ze hun zogenaamde en onvindbare bosbalans in evenwicht te brengen.

Het hangt er maar vanaf hoe je het woord "nieuwe" in de titel interpreteert: natuurlijk zijn het lappen natuur die eerst eigendom van iemand anders waren en nu in handen van de overheid komen. In die zin kan het iets meer bescherming bieden.
Anderzijds: Hoeveel bomen zijn er met deze schijnmanoeuvres bijgekomen?  Geen enkele.
Hopelijk biedt het beheer van Natuur en Bos overlevingskansen voor boommarter, bosvogels (zwarte specht, nachtzwaluw, wespendief) en stelt men geen andere beheersdoelstellingen voorop.
De eerste berichten over het nieuwe beheer gewagen o.a. van het omvormen van  naaldbos naar loofbos... dus hou u vast, de ontbossing komt er aan; daarmee voorbijgaand aan de argumenten van de vorige post.
Ik moet wel oppassen dat ik niet teveel in reactie ga op Natuurpunt, want ze leveren langs de andere kant prachtig werk, laat daar geen twijfel over bestaan. Het grote probleem is dat in ruimtelijke ordening vaak aan andere belangen dan natuur voorrang wordt gegeven, omdat aan deze andere belangen vaak financiële voordelen gekoppeld zijn voor bepaalde individuen. De maatschappelijke kost wordt niet in rekening gebracht.

Van eigen laken een broek...

Natuurpunt heeft felle kritiek op de Vlaamse Waterweg omdat ze een deel van het pad langs het kanaal tussen Turnhout en Ravels hebben verhard.
Volgens de maatschappij was deze ingreep nodig omdat ze anders de dijken van het kanaal niet afdoende konden onderhouden.
Natuurpunt heeft kritiek omdat hierover niet was gecommuniceerd; de vereniging zegt dat er 6000 vierkante meter groen onherstelbaar werd vernieuwd en dat de klimaatimpact dezelfde is als bij het kappen van 6000 vierkante meter bos. (bron)

Sta met toe bij dit laatste toch de nodige vraagtekens te plaatsen: volgens welke criteria meet men hier? welke functies neemt men in aanmerking?
bij mijn weten is lage vegetatie minder efficiënt in luchtzuivering dan bomen... dus...

Dit was één van de punten die ik bij prof. Kris Verheyen (U Gent) heb nagevraagd, nadat ik in een vergadering van Natuurpunt voor dommerik was uitgemaakt door één van de leden.

Mijn stelling is dat Natuurpunt stilaan

-rekening moet houden met de waarde van bomen op het vlak van luchtkwaliteit (en grondverbetering enz...)

-moet afstappen van het afschilderen van Amerikaanse eik en enkele andere als "geen bomen" omdat er minder verschillende soorten insecten op te vinden zijn, enz.

Of er dan plaatselijk een afweging moet gemaakt worden, om toch te kappen ifv heide, laat ik in het midden. Toch stel ik vast dat Natuurpunt de overal vermelde Bosbalans  niet kan voorleggen, zeker niet publiek maakt. Bovendien hanteren ze hier dezelfde technieken als Schauvliege: ze hebben pas weer een groot deel bos aangekocht... zo doen ze de balans natuurlijk positief overhellen, zonder dat er op het terrein maar één boom bijkomt.

Dit gezegd zijnde...

Op de vergadering van Natuurpunt heb ik het volgende gezegd:

Het stoort me dat er over bepaalde boomsoorten gesproken wordt alsof het geen bomen zijn.

Ook raar is dat leden van Natuurpunt in raden erg kritisch zijn voor het uitdoen van bomen (is er absolute noodzaak, geen andere mogelijkheden?), terwijl men er zelf met honderden laat uitdoen.

Ook raar: Zich kanten tegen boeren die kanten uitdoen omwille van uitbreiding van hun productie, maar zelf doet men het overal ook, niet in de laatste plaats in natuurgebieden.

Mijn dochter: "Denken die mensen er nooit aan dat ze het leefmilieu van de dieren die er leven kapot maken? dat het tientallen jaren duurt vooraleer het zich min of meer heeft hersteld?"

Hieronder vindt u enkele argumenten/feiten? die ik aanhaalde in het gesprek over bomen in de vergadering met Natuurpunt en door enkele aanwezigen als "dom" of "onwaar" werden bestempeld.

• in ons zijn 42% van de bomen exoten; Amerikaanse eik en populier groeien snel en zijn efficiënter in luchtzuivering  (groene bomen wordpress)
• het rooien van 1 ha volwassen bos zou moeten gecompenseerd worden met 15 ha nieuwe bomen ((groene bomen wordpress)
• 24% fijn stof wordt verwijderd door naaldbomen, loofbomen 10 keer minder  (Bos +)
• bomen filteren 2 tot 16 keer meer fijn stof dan lage vegetatie zoals heide en gras (Natuurrapport INBO 2014 H19 p 12)

In het gesprek met de professor zijn volgende elementen aan bod gekomen

• exoten
  hierbij vindt men invasieve soorten: Amerikaanse eik, Amerikaanse vogelkers
  maar de evaluatie van deze soorten is afhankelijk van het doel dat men voor ogen heeft
  beheer ervan is nodig bijv in functie van het creëren of behouden van een open landschap
  de uitzaaiing ervan (en dus de bedreiging voor andere fauna) is afhankelijk van omstandigheden
  vleermuizen: volgen bomenrijen, dus niet zomaar alle Amerikaanse eiken rooien; in bepaalde omstandigheden zijn deze lijnen voor de beestjes wel minder belangrijk
  kersen van vogelkers zijn ook een voedselbron voor vogels
• compensatie
  vaak is beheer van een landschap nodig
  het is logisch als er grotere bomen verdwijnen, er meer aanplant nodig om hetzelfde effect te hebben
  men moet er steeds voor zorgen dat er voldoende grotere oude bomen behouden blijven in het landschap
• fijn stof
  naaldbomen vangen meer fijn stof: zuiveren meer tijd (ook in de winter), de vorm van de bladeren werkt efficiënter; daarbij zijn Douglasspar en fijnspar efficiënter dan grove den, die een kleinere kruin heeft
  een deel van het fijn stof verwaait en/of wordt  uitgespoeld in bodem; daar is de concentratie vaak 3 keer zo hoog dan in de omgeving
  teveel stikstof  kan omgezet worden in nitraat in het grondwater
• bomen
  vangen veel fijn stof dan heide omdat ze groter zijn, ze meer turbulentie veroorzaken

Dus al met al waren de argumenten toch niet zo dom, lijkt me.

Mij lijkt het dat Natuurpunt hier weer frontaal in de aanval gaat. Natuurlijk terecht, want de dijken bieden veel waardevolle natuur. Maar anderzijds wegen ze weer met twee maten en gewichten, zoals in een vorig bericht aangegeven. Zijzelf vinden dat ze bos kunnen rooien om te proberen de heide te herstellen (dus ze maken bomen ondergeschikt aan een in hun ogen hoger doel: de bevordering van de biodiversiteit); dan moeten ze er ook maar tegen kunnen dat de Vlaamse Waterweg hun doel, nl. het doelgericht herstellen van de dijken, laat voorgaan op de biodiversiteit. Dus in mijn ogen krijgt Natuurpunt hier van eigen laken een broek. Natuurlijk heeft elke maatschappij dan wel een doel dat belangrijker is (bijv. creëren van betere mobiliteit, ruimere woongelegenheid...) en zo kan men niet meer reageren op het verdwijnen van groen. Het enige alternatief is: de waarde van bomen en groen ernstig nemen en prioriteit geven.

Nauwkeurige boomchirurgie of willekeurig geklungel?

Aan het wandelpad langs het kanaal, vanaf brug 2 naar de duiker toe, zijn er verschillende bomen gemerkt. Alhoewel totaal geen deskundige, stel ik me toch wel vragen.
De eerste boom die gemerkt is met een 12 (foto377) is een monumentale boom, waar uiterlijk totaal geen schade aan te merken is. Ook met de boom gemerkt nr 13 (foto377) is dit het geval.
Even verderop staan bomen die totaal zijn uitgehold (foto377, foto377) of totaal zijn verrot.
Deze zijn niet gemerkt.
Vraag is welke criteria men gebruikt om bomen te vellen...
is het inderdaad dat deze met veel deskundigheid en bedachtzaam worden uitgekozen of wordt er zomaar iets gedaan?

Intussen
zijn de rotte exemplaren gerooid... dus toch
maar wat is de toekomst van de schijnbaar gezonde bomen?

Park op de schop

Omdat kantoorgebouwen in stationsbuurgen gegeerd zijn en veel geld opbrengen, wordt 10000 m² nabij het station gepland. Men wil dit in de Stationsbuurt van Turnhout, in het project Slim Turnhout, realiseren binnen de vijf jaar. (bron)
Daarmee gaat het huidige Park Spooreinde(foto 28; foto 28) op de schop.... Dus binnenkort gedaan met met dit stukje groen (foto 28), met de speelmogelijkheden (foto 28)....

Groen in de stad en betonstop

Een studie in Amerika zegt dat stadstuinen meer  CO2 opslaan op dan bossen, graslanden en zelfs landbouwgrond. Daarmee vervullen ze een essentiële ecologische functie, ook voor onze volksgezondheid.
Nu worden vooral stadstuinen bedreigd door de nieuwe oriëntatie in ruimtelijke ordening, de zogenaamde betonstop. Maar dit is allesbehalve een betonstop. De verkavelingen aan randen en buiten de stad gaan lustig door, en in de stad wordt elk groen plekje (dat wil zeggen stukje dat nog braak lag, waar een oud gebouw stond of zelfs in grote tuinen binnen het centrum) volgebouwd met appertementen. Desnoods breekt men bestaande gebouwen gewoon af en zet men er appartementen, zogezegd om de woondichtheid te verbeteren.
Maar ziet men dan niet dat men juist daarmee het groene weefsel van de stad kapot aan ht maken is?
Ziet men niet welke ramp het is, als we voorgaande studie ernstig nemen?
Dus: stop de betonstop !! of maak er een echte betonstop van.

maar
Misschien bezien we groen in de stad wel wat conservatief.... en denk ik alleen maar aan pleintjes en parkjes met bomen en struiken.
Met allerlei ingrepen kunnen we de natuurwaarde in onze stad verhogen. . VITO heeft voor Antwerpen een groentool ontworpen.  Zie ook volgende tabel van VITO; zie ook de site voor nuttige info.
In de wereldsteden experimenteert men met andere vormen van groen, waarvan wij alleen maar  (kunnen) dromen.

Misschien moeten we in Turnhout ook eens in deze richting denken en bijv. moswanden plaatsen waar het kan.
Misschien kan door een variatie te brengen in de beplanting van het groendak ook gedacht worden aan het nodige voedsel voor de vogels en insecten...
Misschien moet ik ook het project Turnova met nieuwe ogen bekijken en is het inderdaad een groen project: woongelegenheid voor zoveel mensen in de stad, met daarenboven (letterlijk en figuurlijk) een groendak van enkele honderden vierkante meter als zuurstofcel voor het stadscentrum.
Maar zover ben ik nog niet helemaal....

Heraanleg pleintjes

Binnenkort gaat de stad het Robsonplein en het Stoktseplein heraanleggen.
Verleden jaar werd een vergadering gehouden waarop buurtbewoners hun wensen konden kenbaar maken.
Donkergroen, een firma die grote groen- en landschapsprojecten ontwerpt, tekende de plannen.
Op 7 maart 2018 werden deze plannen voorgesteld en besproken door de buurtbewoners.
Algemeen kon zowel het proces (de manier waarop aan de vernieuwing is gewerkt) als het resultaat (de plannen zelf) de steun wegdragen.

Achteraf gezien blijf ik toch wel met een aantal dilemma's zitten.... men moet een evenwicht zoeken tussen....

-sociale controle en het verlenen van een eigen plaats

Ouders, buurt en bestuur willen sociale controle behouden: gevolg geen verborgen hoekjes, overzicht over het terrein bewaren, lage haagjes...
Terwijl kinderen en jongeren behoefte hebben aan een eigen plekje, weg van de wereld van de volwassenen, waar ze hun eigen ding kunnen doen. Volwassenen hebben dit vaak niet graag, zien het als een plek van uitwassen... en willen er de controle terug over verwerven. Typisch zijn hangplekken voor jongeren, maar ook de kampen, speelhuisjes enz van jongere kinderen.
--multifunctionele leegte of ingevulde bestemming
Het Stoktseplein heeft nu eigenlijk een heel eenvoudige structuur: een stuk gras en dan een stuk asfalt. Dit heeft het voordeel dat hier van alles mogelijk is: je kan voetballen, volleyballen, een tent erop zetten, een picknick houden, leren fietsen, loopspelen houden enz...
De plannen voorzien meer structuur: bijv. de verharde ruimte wordt ingenomen door een looplijn en door een basketveldje met 1 doel. Een aparte voorziening wordt daarnaast voorzien om te voetballen. Eigenlijk zou men ook nog mogelijkheid moeten voorzien om te volleyballen?  Je ziet.. meer specialisatie, maakt het moeilijker om verschillende dingen te blijven doen??

-behouden en vernieuwen

Er waren weinig opmerkingen over de plannen. Hoe kwam dit? De meeste mensen waren zeker tevreden over het Robsonplein zoals het nu is; voor het Stoktseplein wou men ook de verharding bewaren, maar daarnaast meer uitgebouwde speelmogelijkheden: zowel klassieke als avontuurlijke.
Dit betekent dat de plannen slechts matig afwijken van de bestaande toestand.... zodanig zelfs dat men de vraag kan stellen of de investeringen om te vernieuwen wel nodig zijn...
Vernieuwen betekent anderzijds ook weer: de nu aanwezige beplanting vervangen. Dit betekent dat het jaren zal duren vooraleer de beplanting weer voldoende dicht is gegroeid. Vraag is waar de vogels intussen naartoe moeten? En de buurt staat zo al onder druk door het vernietigen van de hoven van de huizen langs het plein, het rooien van het bosje aan het Piskapelletje... Wanneer valt de laatste dominosteen en zien we minder of geen vogels meer in onze versteende stad? Vogels zijn de enige wezens buiten onszelf die we nog toelaten in onze steden (naast insecten, ratten en muizen😉). Insecten zijn natuurlijk ook belangrijk (voor verstuiving, voedsel voor vogels), maar worden alsmaar verder verdelgd en teruggedrongen omdat alle groen uit onze stad verdwijnt. Daarom is het ook belangrijk om onze omgeving eens door de ogen van de vogels te bekijken: zij hebben nood aan bescherming, nestelgelegenheid en voedsel. Voor de bescherming moet men ook denken aan de winter: voldoende groenblijvende heesters en struiken.... Het voedsel kan dan weer sterk afhangen van de soort: insecten, bessen, zaden. Daarom is het belangrijk de nieuwe beplanting zorgvuldig af te wegen (hoogte, soorten, inplanting....)

-speeltoestellen behouden of vernieuwen? de keuze is belangrijk

We zouden niet alleen moeten leren kijken met de ogen van vogels, maar ook met deze van kinderen. Spelen voor de kinderen is één van de belangrijkste functies van de pleintjes. Dan is het erg belangrijk welke speeltoestellen erop geplaatst worden, de minste mismatch maakt dat de toestellen niet gebruikt worden. Van belang hierbij is zowel de motorische acties waartoe ze uitnodigen, de moeilijkheidsgraad hiervan, de materialen...  Bovendien moet men goed nadenken welke leeftijdsgroep(en) men wil bereiken.  De speeltoren die er nu staat en de schommeltoestelletjes zijn ideaal voor kinderen van 3 tot 5 à 6 jaar, de eerste kunnen met wat hulp, de anderen zelfstandig op de toren spelen. Maakt men het moeilijker dan zal men de jongsten verliezen, en de leeftijd kunnen opschuiven tot 7 à 8 jaar. Oudere kinderen zullen waarschijnlijk meer andere soorten van ontspanning gaan zoeken. Natuurhouten toestellen zijn niet automatisch aantrekkelijker. Omdat de keuze zo gefinetuned moet worden, is het belangrijk hier goed over na te denken en het over te laten aan specialisten.  Hierbij denk ik aan kleuterjuffen, maar ook aan de kinderen zelf (beperkt); ideaal zou zijn met verschillende kinderen uit de groep die men wil bereiken, verschillende speeltoestellen laten uitproberen en daarbij goed te observeren en met hen na te bespreken.